bescherming van weert en haasrode


	uit ADO 126		Stukjes Weert en Haasrode op weg naar bescherming

			Wij, Oud-Heverleeërs, hebben dan toch meer gemeen dan we altijd al dachten: we leven allemaal in pareltjes van dorpen. Zodanig mooie dorpen dat ze het beschermen waard zijn. De dorpskern van Oud-Heverlee en de omgeving van de kerk van Blanden zijn al lang beschermd. En terecht natuurlijk, want wie zal er aan twijfelen dat deze twee dorpsgezichten erg mooi zijn. Zelf zouden we er niet meteen opgekomen zijn, maar de dienst “Monumenten en Landschapen” wel: ook Haasrode en Sint-Joris-Weert hebben een kern die het beschermen waard is.

	Haasrode		Het donkere deel komt in aanmerking voor bescherming. Kerk, parochiehuis en parochiezaal zijn aangeduid en het kerkhof is het rechtse donkere stuk. “Monumenten en Landschappen “ heeft beslist de kerkomgeving van Haasrode voorlopig als dorpsgezicht te klasseren. Een openbaar onderzoek moet nu uitwijzen of deze site definitief op de lijst van beschermde dorpsgezichten komt, of er opnieuw uitgehaald wordt. Daarover liep tot einde maart een openbaar onderzoek. Wie het met een bescherming niet mee eens was, die kon tot dan via het gemeentebestuur een bezwaarschrift indienen. Nu denkt u misschien, och ze doen maar. Maar zo’n bescherming is niet zonder gevolgen, zoals verder zal blijken. Tezelfdertijd is er een onderzoek naar de wenselijkheid om het station en gebouwen in de omgeving van het station van Sint-Joris-Weert te beschermen als monument. Uiteraard gingen we de twee dossiers in het gemeentehuis eens grondig doorsnuffelen. De dossiers gaan natuurlijk uitgebreid in op het waarom van een bescherming. Wie het interesseert kan een kopie krijgen bij ons. Dit is een erg summiere samenvatting. De neogotische kerksite van Haasrode De omgeving van de kerk wil men als waardevol dorpsgezicht bewaren. Het gaat dus om het geheel van de kerk, het kerkhof, de pastorij, de pastorijtuin en, zoals op het plan duidelijk te zien is, ook om een deel van het huidige kruispunt zelf van de Armand Verheydenstraat en de Milsestraat. De afbakening volgt dus eigenlijk het oorspronkelijke stratentracé. De parochiezaal vindt de commissie wel een storend ellement, ze mag dus afgebroken worden. In ADO 124 kon u al lezen dat net dit plein in aanmerking komt voor de allereerste dorpskernvernieuwing in Oud-Heverlee. In dat plan komt de A. Verheydenstraat nog veel korter tegen de kerk te liggen, en wordt de verhoging deels afgegraven. Als de bescherming doorgaat zal daaraan moeten gesleuteld worden. Want die ligging is juist één van de redenen van de bescherming. “Door haar karakteristieke inplanting op een lichte verhevenheid ter hoogte van een wegenkruispunt en haar specifieke vormgeving bezit deze homogene en goed bewaarde kerksite een voor het dorp onbetwistbare beeldbepalende en structurele centrumfunctie, op kleinere schaal bevestigd door de oude, publieke waterput aan de voet van de kerk.”

	Sint-Joris-Weert Station Lampisterie en , kolenhok Loodsen		De rood gemerkte gebouwen zouden kunnen beschermd worden.Van boven naar onder station, restanten laaadhelling, lampisterie en kolenhok en loodsen Het spoorwegstation en de tramstelplaats in Weert In Sint-Joris-Weert gaat het niet om de bescherming van een dorpsgezicht maar om de bescherming van al de individuele gebouwen langs het spoor in de Tweestationsstraat. Het station zelf met goederenloods, 300 meter verder nog een oude loods, de voormalige tramstelplaats, en tussenin een klein gebouwtje: de watertoren, lampisterie en kolenhok. Ook de restanten van een laadhelling komen in aanmerking voor bescherming. Het tramstation aan de andere kant van de straat was eerder al beschermd. Het gaat hier dus over de industrieel-archeologische waarde van de gebouwen, die we als monumenten kunnen beschouwen want het zijn stuk voor stuk “essentiële onderdelen van een zeldzaam wordend voorbeeld van een landelijke stationssite en mobiliteitsknooppunt voor openbaar spoorverkeer zoals dit rond 1900 werd geconcipiëerd en tussen de Spoorwegen en de Buurtspoorwegen werd gecoördineerd.” Maar wie ter plaatse gaat kijken zal zien dat, buiten het station zelf, het om oude verwaarloosde gebouwen gaat, die op het eerste zicht in niets verschillen van andere aftandse loodsen die elders bij bosjes sneuvelen op oude fabrieksterreinen.
	De gevolgen		Een bescherming van een dorpsgezicht heeft natuurlijk gevolgen. Eigenaars moeten de beschermde delen in goede staat houden en mogen ze niet “ontsieren, beschadigen of vernielen.” Dit betekent niet dat er niks meer kan gebouwd of verbouwd worden. Maar er is wel voor de kleinste ingreep een akkoord nodig met de cel Monumenten en Landschappen. De voorwaarden die opgelegd worden zijn bindend. Als hulp bij de instandhouding en het onderhoud biedt de overheid wel financiële steun aan de eigenaars. Monumenten en Landschappen heeft de reputatie strikt te houden aan de regels, en zelfs tamelijk fundamentalistisch op te treden. Voor Haasrode zouden er naast de gevolgen voor de dorpskernherwaardering ook gevolgen kunnen zijn voor twee bouwprojecten. De inplanting van sociale woningen in de pastorijtuin kan de gemeente dan wellicht voorgoed vergeten. Over dit project hangt trouwens de dreiging van een rechtzaak met de Kerkfabriek van Haasrode. Kerkfabriek en gemeente betwisten de eigendomsrechten van de pastorijtuin. Maar ook een privé-bouwproject, de inplanting van een rij woningen langs het voetpadje achter de pastorij lijkt moeilijker te worden. Daar zouden een kleine 20 woningen komen, en het onvermijdelijke bijkomende verkeer zou men liever niet door de wijk sturen, maar via een nieuwe weg onmiddellijk laten aansluiten op de Milsestraat. Voor Sint-Joris-Weert zijn er vage plannen om langs de spoorweg een wijk aan te leggen. Dan liggen de gebouwtjes waarvan sprake misschien lelijk in de weg… Het beschermen waard? Of beide sites nu het beschermen waard zijn, daar is op zijn zachtst gezegd niet iedereen het mee eens. Je kan je er legio vragen bijstellen. Waarom de kerkomgeving van Haasrode? Was het (verprutste) uitzicht rond de kerk van Weert niet mooier? Moeten we nu echt alles bewaren, en onszelf vastrijden en verbeteringen onmogelijk maken? Zouden we die dingen gaan missen als ze éénmaal verdwenen zouden zijn?. Mogen we u onze persoonlijke mening geven? Zelf hebben we een leven lang achteloos in het centrum van Haasrode rondgelopen, en nooit het gevoel gehad van: waw, dit heeft wel iets. Maar ik moet bekennen, toen ik de foto’s zag die bij het dossier staken, gaf het mij toch een gevoel van…eigenlijk is dit toch allemaal niet zo banaal. Het heeft wel iets, en sterker er is iets beters van te maken. We zouden daarom wel durven pleiten de bescherming niet te fundamentalistisch op te vatten. Het mag niet zo zijn dat er een keuze komt: of bescherming, of een verkeersveilige dorpskom. Misschien wordt het wel een moeilijke oefening om beide te combineren. Maar moeilijk gaat ook. Daarom voor de dag ermee, dames en heren, voor een ronde-(teken)tafel- conferentie. Wat het station van Weert betreft, daar zal wel iedereen het over eens zijn dat het een prachtig gebouw is. Spijtig dat het in zo’n verregaande staat van verloedering en verwaarlozing verkeert. Het gebouw verdient dan ook een beter lot. De andere gebouwen op de site beschermen is misschien minder evident. Maar we zijn ervan overtuigd, met goede wil en veel geld is daar ook heel wat van te maken. Geld dat weggegooid is als we geen goede nabestemming voor deze gebouwen kunnen bedenken. Maar die kan er snel komen. Want de NMBS is bereid om te site te verkopen er zijn onderhandelingen om die, toch uitgeleefde KMO zone om te toveren tot woonzone. Een bescherming zou dan ook roet in het eten gooien van een bouwpromotor die er gemakshalve een zoveelste strak uitgelijnde rij van huisjes-garages-huisjes zou willen opzetten, of erger een dijk van appartementen wil neerpoten. Een bescherming vraagt meer creativiteit. Waarom geen gemeenschappelijke parkeerloods, of een overdekt speelpleintje integreren? Juist de beperkingen van een bescherming kunnen misschien de verbeelding stimuleren om er iets beters van te maken. Hoe dan ook, een dossier om op te volgen, want de invulling van deze plek zal beslissend zijn voor het dorpsgezicht van Sint-Joris-Weert.

	Gaat het soms allemaal wat ver? Een stukje uit een recent artikel in "De Standaard"
Beste Achter d'oechelen, Ik woon sedert 1981 in Haasrode en lees steeds met veel belangstelling de dorpskrant. Proficiat met al uw artikelen die ons informatie verschaffen met veel inzicht, op zoek naar de waarheid en met gevoel voor nuancering. Eigenlijk wou ik reageren op het nieuws van het beschermingsvoorstel. In het artikel bent u voorzichtig wat betreft de door u gewenste ontwikkeling van deze omgeving. Mag ik u hieromtrent mijn visie voorleggen. Door de gewestplannen en de verdere residentiële bebouwing in onze gemeente, worden onze dorpen meer en meer villawijken en de dorpskommen worden dichtgebouwd: de laatste open stukjes worden vervangen door dichte bebouwing (cf. de bebouwing naast de kerk van Sint-Joris-Weert, het appartementsblok tegenover de pastorij in Haasrode). Dit is een trend die ik altijd heb ondersteund: wij kunnen de villa's niet meer laten uitzwermen zoals in de periode 1945- 1977, toen de mooiste stukjes landschap stelselmatig aangetast werden en de maatschappelijke kost van verspreide bebouwing alsmaar steeg: maatschappelijke kost bestaat enerzijds uit de mobiliteitsgroei (vader, moeder, kinderen moeten voor alles en nog wat grote verplaatsingen maken) en anderzijds uit de groeiende openbare nutsvoorzieningen (verharde weg met waterleiding, elektriciteit, openbare verlichting, gas, telefoon, kabel, riolering aangesloten aan een RWZI, postbedeling, politietoezicht, vuilnisophaling en misschien weet u er nog andere). Met deze achtergrond moeten we in alle geval enkele open plekjes weten te behouden in de dorpscentra: een pleintje voor de kermis, een groen hoekje voor te petanken en wat weet ik allemaal aan dorpsleven. Hoe (=waar) men dit in Oud-Heverlee, Sint-Joris-Weert en Blanden wil doen, is ook een prangende vraag. In Haasrode pleit ik met aandrang voor het vrijwaren van de huidige pastorijtuin van verdere bebouwing. Het tegenovergestelde aan de andere zijde van de voetweg tussen de Milsestraat en Kerkeveld: geen bezwaar om de open ruimte er te bebouwen met auto-ontsluiting langs één zijde en behoud van een voetgangersverbinding Kerkeveld-Milsestraat. In mijn visie zou ik de autontsluiting laten vertrekken uit het Kerkeveld om de auto-ontsluiting niet vooral via het centrum (de Milsestraat met de school, de 3 cafés, de kerk) te doen maar vooral via de meer perifere Dalemstraat. Dit neemt niet weg dat men om allerlei redenen ("de lasten spreiden" en "de inwoners van Kerkeveld ontzien") als oplossing misschien de ontsluiting fifty-fifty (deels langs Milsestraat, deels langs Kerkeveld) of 100% via de Milsestraat zal voorstellen, maar een verkeersluw dorpscentrum (schoolomgeving!) is voor mij belangrijker dan de nadelen voor Kerkeveld ... Ik ben dus voorstander van de bescherming omdat dit vermoedelijk de beste garantie geeft om de pastorijtuin van verdere bebouwing te vrijwaren... Willy Deberdt, Haasrode