ADO 141


Uit ADO 141	Meester Nijs over Haasrode In 1953 schreef de jonge student Guillaume Nijs een eindwerk over zijn gemeente Haasrode. Guillaume Nijs werd Meester Nijs, onderwijzer en later schoolhoofd van de gemeentelijke basisschool in Haasrode. Achter d’oechelen mocht zijn eindwerk inkijken: een duik van een halve eeuw terug in de tijd toen ‘Haasrode nog maar enkele jaren op zich zelf stond.

Prehistorie	‘Haasrode was in den beginne een gehucht van Bierbeek,’ zo begint het hoofdstuk over de ‘Oorsprong der gemeente Haasrode.’ Meester Nijs beschrijft hoe in maart en april 1953 ‘op de grens van Haasrode en Blanden, op de Wijnberg, belangrijke vondsten gedaan werden op fossielkundig gebied. Men vond er: - 175 versteende tanden van de vissoort “Carcharodon megabodon” en – een versteende vissoort, eenschalige schelpdiertjes, oesterschelpen, tanden, en dit alles op 2 meter diepte.’ ‘Nadat de wateren waren teruggetrokken, werd het dorp bewoond. Welke stam zich hier neerzette is nog zeer duister; alleen het overblijven van voorwerpen uit het stenen tijdvak die werden gevonden ter Boschhel verraden het verblijf of den doortocht van mensen.’ ‘Maria Nackaerts, wonende Kerkstraat, 13, te Haasrode, verhaalt het volgende: Mijn man, Pierre Van Derstappen, was in de Boschhel, bij ons later gekend als Mommendel, aan het rooien in 1904. Op zekere dag vonden zij er allerlei oude potten en pannen, onder andere borden en drinkglazen. Hij verkocht ze aan een heer uit Leuven voor 20 fr. hetgeen toen een hele rijkdom was. Wie die heer was, kon het oudje niet meer zeggen.’

Kapel	Even verder schrijft Nijs over de kapel van O.-L.-Vrouw van Bijstand: ‘Wanneer de kapel van Haesrode gesticht werd is onbekend, met geringe zekerheid echter mag men aannemen dat zij ter ere van Maria rond de jaren 1500-1550 gebouwd werd door de kluizenaars welke alhier hun verblijfplaats hadden gevestigd, en wien zij tot regelmatige bidplaats hadden gevestigd.’ ‘De haardtelling van 1526 verklaart ons: Haesrode onder Bierbeek: Bewoonde: 26, onbewoonde 3, Heilige geest 16, item een winhoff toebehorende den sieken gasthuys tot Lovene, item een winhoff toebehorende den abt van Vlierbeke. Van hunne woning heeft de poel, die nog heden nevens de kerk bestaat, de naam van ‘De Kluis’ behouden. Van ouds is er verscheidene malen ter week, en zeker ’t Zaterdags, het H. Misoffer opgedragen geweest. De kapel werd vergroot in 1759 en nogmaals in 1871 toen zij tot parochie is verheven geworden. Eertijds was daar een grote toeloop; ook verhaalt men dat er vele wondere gunsten door Maria’s voor spraak verkregen zijn, en dat deze bidplaats meermaals met verschijningen van de Allerheilgste Maagd vereerd is geweest.’ Nijs citeert een boekje ‘in het jaar 1725 te Parijs gedrukt en goedgekeurd’: ‘Over veel jaren was er een grote toevlucht in de kapel te Haesrode, onder Bierbeek; verscheiden mael hebben wij gezien dat O.L.Vrouw van den Hemel daalde, en zich begaf naar de kapel, ons minnelijk versoekende afstand te doen van onze zonden, en wel voornamelijk van het vloeken en godslasteren.’ Over de vele zonden van de Haasrodenaren heeft Nijs het in een ander hoofdstukje, als hij spreekt over het drankgebruik van de Haasrodenaren. Later hier meer over. Nijs schrijft verder: ‘Een man, in wiens familie het verhaal van die verschijningen tot heden toe bij overlevering bewaard is gebleven, heeft de waarheid ervan meermaals bevestigd en verklaard dat hij zelf ervan getuige is geweest. Allerlei pogingen had men aangewend om hem zichzelf te doen tegenspreken, doch nooit heeft men daarin kunnen gelukken. Tot op zijn sterfbed heeft hij de echtheid ervan houden staan.’ ‘Een andere overlevering verhaalt dat, toen eens de pest op een schrikwekkende wijze te Rijssel (in Fransch-Vlaanderen) woedde, de inwoners dier stad ene processie naar Haesrode inrichtten en, door de voorspraak van Maria en de H. Rochus, wiens beeld ook in de kapel berustte, het schielijk ophouden der besmettelijkeziekten verwierven.’

Inwoners	In het jaar 1871 telde het gehucht Haasrode een bevolking van 1200 inwoners. De gemeente Haasrode werd als zelfstandige gemeente opgericht bij koninklijk besluit van 11 april 1928 en telde op dat ogenblik 1404 inwoners. In 1947 waren het er 1504. In 1949 waren het er 1507. Nijs schrijft: ‘Er wordt dus een langzame aangroei der bevolking waargenomen. De gemeente telt 440 gezinnen wonend in 365 gebouwen.’

Het gemeentebestuur	Op 12 augustus 1928 werden de eerste gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Frederik Hendrickx werd de eerste burgemeester. De liberalen waren 18 jaar aan de macht. Bij de verkiezingen van 1946 kwamen drie partijen op: katholieken, liberalen en socialisten. ‘Het was een ganse ommekeer en de uitslag luidde: C.V.P. 6 zetels, Liberalen 2 zetels, Socialisten 1 zetel. Met de laatste verkiezingen (1952) heeft deze uitslag weinig wijzigingen ondergaan: C.V.P. 5 zetels, Liberalen en Socialisten 4 zetels.’ Ferdinand Steeno werd burgemeester. De gemeente had geen gemeentehuis en huurde daarom ‘een huis in de Milsebaan nr. 24, eigendom van de Heer Rans Vital. (...) Dit huis, bestaande uit 2 plaatsen, heeft tot in Juli 1938 tot gemeentehuis gediend. Vanaf Juli 1938 is het woonhuis van de gemeentelijke jongensschool vrijgekomen, en werd dit gebouw tot gemeentehuis gebruikt.’

Gemeentelijke wegenis	Hoe landelijk Haasrode nog geweest moet zijn in die vroege jaren vijftig, blijkt uit het stukje dat Meester Nijs schrijft over de gemeentelijke wegen: ‘De gemeente heeft een wegenis van 73 km. Slechts 2 km. (verbeterd in 1935) mocht aanzien worden dat het voldoet aan het huidige verkeer. De overige wegen waren, ofwel gekasseid op ongeveer 3 m. breed of nog gewone aardewegen. In 1952 werd een betonweg aangelegd in de Kerkstraat en de Blandenstraat, samen 5 km.’

Beknopte samenvatting van de financiële toestand	‘In de gemeenterekening over het dienstjaar 1929 beliepen de gewone ontvangsten 108.381,18 fr. en de gewone uitgaven 132.156,72 fr. hetzij een tekort op de gewone dienst van 24.135 fr. 54 cent. De totale opbrengst der belastingen bedroeg 15.729,95 fr.’ In 1940 was het ‘totaal der gewone ontvangsten’ al opgelopen tot 332.508,21 fr. en de uitgaven tot 278.933,31 fr. Er was een overschot van 54.474,90 fr. De belastingen brachten 65.302,75 fr. op. In 1948 waren er 1.129.570,96 fr. ontvangsten en 842.997,41 fr. uitgaven. Er was dus een positief saldo van 286.573,55 fr. De totale ‘opbrengst der belastingen’ bedroeg 268.616 fr. ‘Thans zijn er 400 opcentiemen op de grondbelasting; 220 opcentiemen op de provinciale belasting op rijwielen en 300 opcentiemen op de honden.’ ‘De gemeente ziet zich verplicht deze opcentiemen te behouden daar zij verschillende verbeteringswerken in het vooruitzicht heeft.’ Niets nieuws onder de zon dus, wij wachten in Haasrode nog altijd op een dorpskernvernieuwing.

Uit ADO 141

Meester Nijs over Haasrode