zie ook      ADO 105: bouwovertredingen : een non-beleid

uit ADO nummer 85  februari 1996

Geen rem op bouwovertredingen

Onlangs stond het nog met grote koppen in de krant: Elk jaar bouwen meer dan 2000 Vlamingen illegaal. Of in een andere krant: 20.000 bouwmisdrijven maar niemand bestraft.

De resultaten van zoveel ruimtelijke wanorde worden dan ook stilaan duidelijk en de man in de straat begint zich terecht af te vragen wat het nut is van de administratie Ruimtelijke Ordening, laat staan van al dat wetgevend werk over het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen b.v.

Maar hoe zit de situatie in onze gemeente?

We vrezen dat onze gemeente qua bouwovertredingen geen al te grote staat van dienst heeft. Nochtans worden er heel wat procesverbalen opgemaakt (46 in 1993 en .. in 1995).

Bouwovertredingen kunnen we onderverdelen in verschillende categorieën.

Een eerste categorie zijn bouwovertredingen waarin de vergunning niet nageleefd wordt.

Enkele voorbeelden:

In Oud-Heverlee vraagt een garage een uitbreiding aan via een bouwvergunning. Nadien blijkt de uitbreiding heel wat groter te zijn dan de toelating vermeld. Er werd geen klacht ingediend en de gemeente of administratie controleert zelden of nooit...

In Haasrode staat een appartement in de steigers. Een bouwaanvraag was ingediend en geweigerd. Een tweede bouwaanvraag, met een bouwlaag minder, kreeg wel een vergunning. De bouwheer begon te bouwen, maar wel volgens de oorspronkelijke plannen, dus hoger dan toegelaten. De bouw ligt stil en is tot nu toe verzegeld.

Ondanks verzet bij Stedenbouw, krijgt toch iemand in Oud-Heverlee, na beroep bij de minister toch een vergunning voor een meergezinswoning. Vier appartementen mochten er komen, de zolder mocht absoluut niet als aparte ruimte kunnen ingenomen worden. Het appartementsblok telt nu vijf bellen en vijf brievenbussen....

Een tweede categorie van overtredingen zijn gevallen waarin gebouwd wordt zonder vergunning, doch de gemeente laat betijen..

Voorbeelden legio. Over de kleine overtredingen zullen we het hier niet hebben. Een kippenhok , een veranda bijbouwen, eigenlijk mag het allemaal niet zonder vergunning. In sommige gevallen kan men zich toch vragen stellen b.v. het bijbouwen van een veranda aan een historisch gebouw zoals Het Spaans Dak. In dat laatste geval gaf burgemeester Vandezande zelf toe, dat er hier gebouwd werd zonder vergunning "omdat het rap moest gaan". Voor de rechtbank werden onlangs twee bouwovertredingen behandeld, aan de vijvers langs de Hazefonteinstraat in Oud-Heverlee. Het ene geval gaat over de illegale vervanging van een caravan door een weekend-huisje. De Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud dienden klacht in, en wonnen het proces. Ook in beroep werd afbraak bevolen dat de overtreder binnen een termijn van zes maanden het weekendverblijf moet afbreken.

Een tweede geval in dezelfde buurt: een man breidt zijn chalet uit tot een permanente woonplaats. Het gemeentebestuur laat betijen ondanks verschillende meldingen van de overtreding . Ook hier krijgt de eigenaar, naast een geldboete, zes maand de tijd om alles in de oorspronkelijke staat te herstellen. Kunnen we in deze gevallen nog spreken van een gedoogbeleid in onze .....

derde categorie is deze waar de gemeente zich zelfs inzet om onwettige situaties te handhaven.

Dat gebeurt bijvoorbeeld voor de gebouwen en de spuitcabine van de garage Vandezande in Sint Joris Weert. De provincie vernietigde de eerdere milieuvergunning voor de spuitcabine. Maar de garage kon verder doen, want de inspectie noch de gemeente traden op. De garage Vandezande vroeg immers in kortgeding bij de Raad van State om de vernietiging van de provincie te schorsen in afwachting van een beroep ten gronde. Dat kortgeding sleepte lang aan, en na zowat een jaar kreeg garage Vandezande ongelijk: geen schorsing, en dus geen vergunning. Voor de uitvoering van de beslissing van de Raad van state moet, jawel, de gemeente instaan en anders de milieu-inspectie. Alles gaat dus ongestraft verder.

Meer nog, de gemeente liet deze zelfde spuitcabine inmiddels registreren als een installatie van derde klasse. Ook al was aanvankelijk een vergunning van tweede klasse aangevraagd overeenkomstig de wetgeving. Een registratie, een melding als derde klasse is juridisch-technisch geen vergunning. Omwonenden kunnen er niet tegen in beroep gaan. En wie moet toekijken of het hier wel gaat om een installatie van derde klasse ? Inderdaad, de gemeente. En al die tijd, terwijl de procedures lopen bij de raad van state gaat Vandezande rustig verder in de Far West stijl: zonder bouwvergunning of milieuvergunning wordt het naastliggende terrein opgehoogd, verhard en een grote parking. Aan de overkant is er achter een schutting een stalplaats voor wrakken. Alweer zonder milieuvergunning of bouwvergunning. Eerder al was zijn garage verbouwd, met een muur pal op de scheidingslijn. Uiteraard zonder bouwvergunning. We weten dat, zeggen ze op de technische dienst. Maar we treden niet op. Dat is hier de beleidslijn van onze politieke oversten.

Bij bouwovertredingen gaat In vele gevallen gaat de overtreder gewoon vrijuit. De zaak wordt dan geseponeerd. Dat is bij ons al gebeurd na het illegaal ophogen van gronden. Soms wordt door de administratie of de rechtbank geëist dat de overtreder de meerwaarde betaalt. Maar de boetes liggen belachelijk laag en de overtreder betaalt dan ook met de glimlach. Regulariseren van bouwovertredingen is ook een bekend verschijnsel. Het kan dan gebeuren dat een bouwwerk eerst wordt opgetrokken en pas nadien een vergunning wordt aangevraagd. De tactiek van het voldongen feit dus.

Zit het dan alleen snor als een afbraak wordt bevolen? Helaas....daar heeft men het volgende op gevonden:

Als de bouwheer het vertikt zijn huis af te breken, kan de beslagrechter weliswaar ambtshalve uitvoering bevelen, maar dan moet het bestuur voor ruimtelijke ordening vooraf een borgsom voorschieten om de afbraak te financieren en...daar heeft het bestuur geen geld voor. Omwille van electorale overwegingen vrezen veel burgemeesters zich niet populair te maken met een gedwongen afbraak, dus blijft alles bij het oude.

Gelukkig is er ook goed nieuws. Binnenkort wordt het nieuwe decreet op de ruimtelijke ordening besproken in de Vlaamse Raad. Volgens dat decreet wordt het voor particulieren en verenigingen gemakkelijker om klacht in te dienen tegen bouwovertredingen. De klacht moet dan niet langer rechtstreeks naar de Raad van State. Wel krijgt men slechts twee weken de tijd om zijn klacht in te dienen. Om u hierbij te helpen is er een nieuwe vereniging opgericht die u hierbij kan helpen: de Stedenbouwwacht.

De stedenbouwwacht.

De Stedenbouwwacht wil op een kritische wijze het ruimtelijk beleid in Vlaanderen opvolgen. De politici zullen aangespoord worden tot een koerswijziging in de ruimtelijke ordening.

Ook wil de stedenbouwwacht bewoners en verenigingen ondersteunen en hun problemen opvolgen. Zij kunnen bij de Stedenbouwwacht terecht met vragen rond procedures en wetgeving. Aan de bewoners wordt uitgelegd welke stappen zij kunnen ondernemen. Snel handelen is immers noodzakelijk, wil met een hoge kans op slagen hebben. De Stedenbouwwacht stapt wel niet zelf naar de rechtbank, aangezien ze dan een rechtstreeks belang in de zaak zou moeten kunnen bewijzen.

Stedenbouwwacht is een initiatief van het Forum Ruimtelijke Ordening (FRO) een samenwerkingsverband tussen de Bond Beter leefmilieu, Natuurreservaten VZW, Bewoners in de Ruimtelijke Ordening, BIRO en Vlaamse Federatie voor Planologie, VFP.

uit Achter d'oechelen nummer 73, oktober 1993

SJOEMELEN MET MILIEUVERGUNNINGEN.

A.VANDEZANDE BEZORGT Ed. VANDEZANDE EEN VERGUNNING.

In de Kauwereelstraat in Sint Joris Weert ligt al sinds 1975 de garage N.V. Ed Vandezande. De activiteiten groeien gestaag, gaandeweg worden de carrosseriewerkzaamheden belangrijker, en in 1987 komt er een nieuwe spuitcabine. De omwonenden hebben geregeld last van stankhinder door die spuitcabine: af en toe baadt de buurt in een doordringende verfgeur. Zo sterk soms dat er voor de buren geen aangenaam buiten zitten meer bij is, en ramen en deuren moeten gesloten worden. Er zijn ook wat vragen over de gezondheidsrisico's: verven waarmee auto's worde gespoten bevatten een hele reeks giftige producten.

De buren reclameren al eens maar zonder veel gevolg. Een van de buren dient een klacht in bij de gemeente, krijgt prompt bezoek van E Vandezande die belooft er wat aan te doen waarna de klacht wordt ingetrokken. De gemeente behandelt de klacht niet verder. Het probleem van de stank en de giftige uitstoot duurt verder. Een andere buurman loopt ook sinds 1991 af en toe de garage binnen om zijn beklag te maken als het weer eens te erg wordt, en krijgt telkens vriendelijke beloften. Zonder dat er wat verandert.

Al die tijd heeft de garage E. Vandezande geen milieuvergunning, ook al was zulks verplicht in de vroegere reglementering. De zaken gaan goed, er wordt aan uitbreiding gedacht. De garage wordt uitgebreid en verbouwd met een scheidingswand tot vlak op de perceelsgrens. In die scheidingswand wordt dan ook nog een deur voorzien, die alleen bruikbaar is als men op het terrein van de buren wandelt. Dat gebeurt allemaal zonder enige bouwvergunning, en in flagrante inbreuk op de destijds opgelegde voorwaarden in de bouwvergunning: op de 3 meter van de scheiding een groenblijvende beplanting aanbrengen.

Eén van de aanpalende buren, een landbouwer uit Oud Heverlee die aanpalend aan de garage een stuk weidegrond heeft liggen pikt het niet. En dient klacht in bij het vredegerecht te Leuven. Hij krijgt in augustus 1992 in alle stilte een lucratief akkoord in ruil voor de contractuele belofte om af te zien van elke verdere klacht tegen de garage : meteen 100.000 fr schadevergoeding voor de minwaarde veroorzaakt door de bouwovertreding, de garage E Vandezande belooft hem binnen de twee jaar een andere bouwgrond van ongeveer dezelfde waarde in ruil te geven, en bovendien begint de garage meteen de grond te huren aan 1000 fr per maand, vooruit te betalen.

Blijkbaar volstaat deze heibel en deze kost voor de garage Vandezande om wat voorzichtiger te worden. Er wordt in juli 1992 een aanvraag ingediend voor een milieuvergunning. Schepen van Milieu is A. Vandezande.

Onze gemeente is aangesloten bij de intergemeentelijke milieudienst van Interleuven. Die krijgen de aanvraag overgemaakt voor advies. En bezorgen de gemeente een uitgebreid schriftelijk advies. Daarbij wordt geadviseerd de aanvraag voor de spuitcabine te weigeren. Want zo een spuitcabine die per uur 24.000 kubieke meter vervuilde lucht in een woonzone blaast is geen lacheding. Interleuven merkt op dat volgens de nieuwe milieureglementering die in voege komt een spuitcabine niet vergund mag worden in een woonzone, verwijst naar de risico's voor omwonenden, merkt op dat er voor een aantal andere punten geen vergunning wordt gevraagd (afvalolie, verfresten, banden, oplosmiddelen, afvalwater van garages, ), merkt op dat een raming van het aantal wagens in de spuitcabine ontbreekt, en er overigens geen bouwvergunning is verleend. Schepen Boghe klimt nog eens in zijn pen en vraagt aan Interleuven of niet kan geredeneerd worden dat de spuitcabine in het wettige deel staat van de garage, en niet in het onwettige deel.

Geen nood. Wat doe je met negatieve adviezen voor affaires van vrienden ? Voor de vrienden mag er al eens gelogen worden. Het schepencollege schrijft in zijn beslissing 'gelet op het stilzwijgend gunstig advies van de gemeentelijke milieudienst' en geeft aan E Vandezande een vergunning voor de wettelijke maximumduur, meteen voor 2O jaar, zonder enige beperkende voorwaarde op te leggen (niks over filters, schoorstenen, voorwaarden inzake afvalverwerking, niets niemendal).

Zo gezegd, zo gedaan. De beslissing moet wel nog dertig dagen worden uitgehangen aan de garage. Al die tijd kunnen belanghebbenden in beroep gaan bij de provincie tegen deze beslissing. Wat gebeurt: drie omwonenden waaronder dit redactielid gaan in beroep bij de provincie.

E. Vandezande is inmiddels zeker van zijn stuk. En begint zonder enige bouwvergunning de aanpalende grond op te hogen met ettelijke camions grond. Navraag en klacht bij de gemeente levert niets op. Ja, natuurlijk heeft hij geen vergunning. Maar hier in de gemeente wordt niet opgetreden tegen bouwovertredingen, deelt Rudy Delang me desgevraagd mee. Da's een politieke optie van mijn oversten, een beleidsoptie die ik moet uitvoeren. E. Vandezande mag dus blijkbaar gerust zijn.

In de afloop bij de provincie zijn ze toch niet zo gerust. Schepen Joris Vanderveeren (S.P.) verschijnt ten tonele. En bezoekt samen met de eerste bediende van garage Vandezande twee van de omwonenden om hen te bewegen om af te zien van hun klacht. En om akkoord te gaan met een regularisering van de bouwovertreding. Zonder resultaat, de omwonenden houden vol.

De provincie moet zich in deze dossiers laten adviseren door andere administraties zoals die van ruimtelijke ordening en van milieu. Die delen allemaal het negatieve advies van Interleuven: de toelating weigeren voor de spuitcabine. Schepen Vanderveeren gaat bij de provincie het dossier namens het schepencollege toelichten. En bevestigt er dat de overweging van het schepencollege over het stilzwijgend gunstig advies van de milieudienst niet met de werkelijkheid strookt. Hij moet er toegeven dat Oud Heverlee niet over een gemeentelijke milieudienst beschikt en dat de intergemeentelijke milieudienst een ongunstig advies uitbracht. Maar voegt er een andere verklaring aan toe: "de verfspuitcabine zou zich in een vergund gebouw bevinden" en het zou voor andere gebouwen zijn, gevat door een bouwovertreding, dat er door de heer Vandezande een regularisatie-aanvraag werd ingediend. Alweer een leugen.

Het mag niet baten. De provincie verbreekt de beslissing van de gemeente. En weigert een vergunning voor het exploiteren van de verfspuitcabine. Tegen zo een beslissing is geen beroep meer mogelijk. Tenzij dan omwille van juridische fouten bij de Raad van State. De beslissing van de provincie wordt aangeplakt aan de garage.

Het spuiten gaat intussen vrolijk verder. Het is immers de milieu-inspectie en .....de gemeente die moet toezien op het naleven van deze beslissing. De inspectie komt eens ter plaatse en doet wat vaststellingen. En laat weten dat ze gehoord heeft dat er bij de Raad van state in beroep zal worden gegaan. In zo een geval wil ze zelf niets doen, en verwijst naar de gemeente die kan optreden. Met het bekende resultaat: er wordt niet opgetreden en vrolijk verder gespoten. Er komen nieuwe klachten: Joris Vanderveeren komt op zo een dag eens zelf de geur opsnuiven.

Garage E Vandezande heeft de bekende Leuvense advocaat Nelissen Grade onder de arm genomen en stapt naar de Raad van State om de beslissing van de provincie te laten schorsen. Een dik dossier van 15 pagina's en nog eens 17 bijlagen wordt ingediend bij de Raad van State. Geargumenteerd wordt dat de provincie over het ene beroep te laat heeft geoordeeld, de andere indiener van het beroep geen belang had want geen buurman is, en de beslissing van de provincie niet voldoende gemotiveerd is. Vooral één zinnetje in de beslissing van de provincie als zou er binnen de 5O meter onder de overheersende windrichtingen geen woningen mogen gelegen zijn, wordt geviseerd. De enige die zo dichtbij woont in die richting is immers uitgekocht met het contract, en heeft een voorkooprecht gegeven aan de garage zelf. Plannen opgemaakt door de gemeentediensten moeten deze argumentatie ondersteunen. En verder wordt een hele bloemlezing van twijfelachtige argumenten aangehaald: de verfspuitcabine zou in een vergund gebouw liggen, ze kan niet stinken, er staan in de onmiddellijke omgeving ook grote mazouttanks (die van Vanopdenbosch), en als er niet mag gespoten wordt gaat de zaak dicht en verliezen twaalf werknemers mogelijks hun job. dat terwijl in het dossier ook de offertes zitten voor de installatie van filters die het probleem en de vergunningsregeling opvangen.